تاریخچه
واحد ویژه خدمات تخصصی باغبانی و فضای سبز با اهداف آموزشی، پژوهشی و اقتصادی خود به منظور تجاری سازی آموزه‌های علمی و ایجاد بستری مناسب برای دانشجویان و دانش‌آموختگان دانشکده کشاورزی فعالیت خود را از اوایل تیر ماه 1396 آغاز نمود.
این گام‌های کوچک با عنایات حضرت حق در جهت بهبود شرایط کنونی و حرکت به سوی آینده‌ای روشن‌تر برای اهالی علم و صنعت و تبدیل دانشگاه فردوسی به دانشگاه نسل سوم برداشته شد.
فعالیت‌های واحد ویژه با تولید و پرورش گل‌های فصلی آغاز و به مرور با ایجاد شرایط و فضای مناسب به فعالیت خود ادامه داد.
اهداف واحد ویژه
- تربیت نیروی انسانی متخصص و کارآفرین
- توسعه فعالیت‌های واحد از ظرفیت‌های بالقوه و مدیریت موثر منابع
- فراهم سازی زمینه‌های معرفی شرکت‌های دانش‌بنیان دانشگاهی
- تجاری‌سازی ایده‌ها و فعالیت‌های پژوهشی
- نهادینه کردن ارتباط راهبردی با صنعت
- کسب منابع متنوع و پایدار به منظور دستیابی به استقلال مالی
- تأمین زیرساخت‌های لازم و به‌روزرسانی تجهیزات و ماشین‌آلات
فعالیت‌ها
- خودکفایی دانشگاه فردوسی در زمینه تولید گیاهان فصلی و دائمی زینتی
- تولید و پرورش گل فصلی بهاره و تابستانه مورد نیاز فضای سبز دانشگاه
- تولید و پرورش گل فصلی پاییزه مورد نیاز فضای سبز دانشگاه
- تولید و پرورش گل فصلی استقبال از بهار مورد نیاز فضای سبز دانشگاه
واحد ویژه باغبانی هر ساله در سه فصل کشت گل‌های فصلی تولید و به واحد نظارت فضای سبز دانشگاه فردوسی مشهد عرضه می‌نماید. تولیدات واحد ویژه مطابق برنامه کشت فضای سبز دانشگاه در فصول تابستان، پاییز و زمستان در گونه‌های بنفشه، کوکب، انواع گل‌ناز، کلم‌زینتی، داوودی، مارگریت، اطلسی، لیسانتوس، استئوسپرموم، میمون، پریوش و ده‌ها گونه‌ی دیگر با کیفیت مطلوب ارائه می‌گردد.
- تولید گیاهان متحمل به خشکی
در ایران که بیشتر مساحت آن را شرایط اقلیمی خشک و نیمه خشک تشکیل می‌دهد؛ مصرف بهینه منابع آبی مستلزم مدیریت علمی مصرف آب و پوشش گیاهی به خصوص در بخش فضای سبز از اهمیت به سزایی برخوردار می‌باشد. عمده گیاه پوششی مورد استفاده در فضای سبز شهری چمن است. وجود یک چمن ایده‌آل مستلزم صرف هزینه‌های سنگین مالی و مصرف بالای منابع آبی می‌باشد. در حالی که با کمترین رسیدگی و حداقل امکانات و مصرف آب می‌توان از گیاهان پوششی به جای چمن برای کاشت در فضای سبز استفاده نمود. گیاهان پوششی معمولا کم ارتفاع هستند و دارای رشد سریع بوده و به سرعت پوشش متراکمی را ایجاد می‌کنند؛ که باعث زیبایی بیشتر فضای سبز و در عین حال جلوگیری از فرسایش خاک می‌شود. این گیاهان بیشتر دائمی هستند و بسیاری از شرایط نامساعد محیطی از قبیل خشکی و شوری را تحمل می‌کنند. لذا واحد ویژه باغبانی بنا بر وظیفه علمی خود بر آن شد، تا با استفاده از تجربیات مفید خود در این زمینه و استفاده از پتانسیل‌های علمی و پژوهشی موجود جایگزینی مناسب برای چمن مناسب اقلیم مشهد پیدا کند.
- تولیدی درختان و درختچه‌های زینتی
با توجه به اهمیت درختان و درختچه‌های زینتی و ارزش افزوده بالای آن، با در نظر گرفتن توسعه فضای سبز پردیس و زیباسازی این دانشگاه، واحد ویژه باغبانی اقدام به احداث خزانه‌ای تخصصی در راستای قلمه‌گیری و تکثیر درختان و درختچه‌های زینتی نموده‌است. شایان ذکر است در این راستا موفق به تکثیر درخت و درختچه نموده که به فضای سبز پردیس ارائه می‌نماید.
- تولید گیاهان آپارتمانی
با توجه به نیاز فضای داخلی دانشگاه به گیاهان آپارتمانی و ایجاد فضای سبز اداری و تاثیر مثبت در روحیات اعضا خانواده دانشگاه فردوسی اقداماتی صورت پذیرفت. واحد ویژه باغبانی با هدف تولید و مشاوره در جهت حفظ و نگهداری گیاهان آپارتمانی در ساختمان‌های اداری فعالیت می‌نماید.
- تولید گیاهان جدید، حاره‌ای و کلکسیونی
مناطق حاره‌ای از جمله پیچیده‌ترین مناطق زیستی زمین از دیدگاه ساختار و تنوع زیستی هستند. و گیاهان خاص این مناطق تنها در نواحی گرم و مرطوب پدید می‌آیند. شرایط خاص رشدی گیاهان این منطقه سسب شده تا این گونه‌ها در همه‌ی مناطق قابلیت رشد نداشته باشند. با توجه به لزوم آموزش دانشجویان و آشنایی ایشان با این گیاهان سبب شد؛ گلخانه‌ای توسط واحد ویژه، جهت نگهداری گیاهان حاره‌ای طراحی و گلدان‌هایی جهت کشت این گونه‌ها بازسازی گردید.
- تولید محصولات ارگانیک
اختصاص چهار گلخانه از مجموعه گلخانه‌های مهارت به تولید و پرورش محصولات سالم گلخانه‌ای صورت پذیرفت. محصولات شامل انواع سبزیجات برگی، گوجه‌فرنگی، بادمجان، انواع کلم و فلفل دلمه‌ای می‌باشد. در این گلخانه‌ها با به کارگیری تعدادی از دانشجویان کارشناسی و کارشناسی ارشد، زمینه‌های کسب تجربه و ایده‌پردازی را فراهم نموده‌است.
- باغ متراکم میوه
باغ متراکم میوه در فضایی به مساحت حدود 10 هزار مترمربع با هدف ایجاد الگوی مدرن و علمی باغداری در دانشگاه فردوسی به عنوان بزرگترین دانشگاه شرق کشور در نظر گرفته‌شد. در سیستم باغداری مدرن با استفاده از پایه های پاکوتاه در الگوی کشت مناسب، احداث سیستم آبیاری نوین، و سیستم شیدینگ طراحی و اجرا می‌گردد. همچنین زمینه آشنایی دانشجویان با انواع درختان پیوندی با ایجاد کلکسیون درختان مثمر در این فضا فراهم گردید. این اقدامات توسط واحد ویژه در زمستان 1398 آغاز شد.
- تولید بستر رشد آلی
اثرات سازنده‌ای که ماده آلی در خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک دارد از آن به‌عنوان ارکان حاصلخیزی خاک یاد می‌شود. از طرفی علی‌رغم پرکاربرد بودن این ترکیب آلی در تامین و تولید بسترهای کشت گیاهان فصلی، آپارتمانی، نشایی و سایر محصولات کشاورزی، تولید این محصول در دانشکده کشاورزی احساس نیاز می‌شود. این واحد توانست با تولید و ارائه انواع بسترهای رشد آلی جهت فرهنگ‌سازی مصرف کودهای آلی و بیولوژیک برای اصلاح خاک‌ها از کودهای آلی بعنوان جایگزین بخشی از کودهای شیمیایی در تولیدات گیاهی دانشگاه و نهایتا تولید محصولات سالم گام بردارد.
- کشت هیدروپونیک (گلخانه توت‌فرنگی)
یکی از روش های خلاقانه تولید محصولات کشاورزی بدون خاک و سم و با کم ترین نیاز به آب (با استفاده از محلول مغذی) است. که گیاه، به جای آنکه مثل روش سنتی همیشگی، در خاک، رشد و نمو پیدا کند، در سیالی از محلول های غذایی قرار می گیرد تا بستر هماهنگی جهت رشد گیاه به صورت هیدروپونیک (Hydroponic) فراهم شود. واحد ویژه باغبانی با هدف پرورش توت‌فرنگی با سیستم کشت هیدروپونیک اقدام به تولید در دو فاز نموده است: فاز اول: تولید میوه توت‌فرنگی. فاز دوم: پرورش استولون توت‌فرنگی و تولید بوته‌های دختری آن جهت عرضه به بازار
- مهارت‌افزایی و کارآفرینی
توانمندسازی نیروی انسانی از طریق آموزش مهارت‌های شغلی و تخصصی، در راستای ترغیب و توسعه کارآفرینی، به ویژه در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی، می تواند به عرضه نیروی انسانی توانمند و کارآفرین و در نهایت کاهش مشکلات اقتصادی و اشتغال و همچنین افزایش بهره‌وری و کارایی دانش‌آموختگان رشته مهندسی کشاورزی منجر شود. بهبود مهارت‌های شغلی تعداد 150 دانشجوی رشته مهندسی کشاورزی و دیگر رشته‌های تحصیلی در این سال‌ها از دستاوردهای واحد ویژه باغبانی می‌باشد.