دوشنبه 18 بهمن 1395
در چهارمين سخنراني از مجموعه سخنرانيهاي علمي دانشكده كشاورزي كه توسط دكتر محمد باقر حبيبي نجفي ، استاد گروه آموزشي علوم و صنايع غذائي دانشكده كشاورزي دانشگاه فردوسي مشهد در روز دوشنبه 18 بهمن ماه 1395 در تالار اجتماعات دانشكده كشاورزي دانشگاه فردوسي مشهد ايراد گرديد به موضوع "غذاهاي فراسودمند ) پروبيوتيك ها ) ، حقايق و خرافات پرداخته شد .
دكتر محمد باقر حبيبي نجفي در ابتداي سخنان خود گفت :هدف اصلي از اين سخنراني رساندن اين پيام به مخاطبين است كه : جهت دهي تمايلات در انتخاب نوع غذا در سبد مصرفي روزانه يك ضرورت است. اصولا در شرايط طبيعي، تا زماني كه تمايل روحي – رواني به غذا وجود نداشته باشد شخص غذا را انتخاب و مصرف نميكند. اين تمايل ممكن است در بعضي موارد تمايل كاذب و ناصحيح باشد كه در نتيجه در درازمدت اثرات نامطلوب بر سلامتي ميگذارد و يكي از دلايل چنين انتخاب ناصحيح ميتواند ناشي از عدم آگاهي باشد.
وي پس از ذكر مقدمه اي در مورد ضرورت توجه به غذا اينگونه ادامه داد : بر اساس آمارهاي موجود ، بيش از 67 درصد مرگ و مير انسانها در جامعه ما ، به خاطر بيماريهاي غير واگير اتفاق مي افتد و غذاي نامناسب و چاقي در آن متهم رديف اول به حساب مي آيند . امروزه حتي افزايش بيماريها و شيوع آن در كودكان به واسطه سبك زندگي و غذا حيرت انگيز است . با اين وجود بالا رفتن سطح آگاهي مصرف كنندگان نسبت به سودمندي و يا مضرات غذا ها شانسي است كه پيش روي ما قرار دارد و ما بايد از آن سود جوييم.
دكتر حبيبي در ادامه افزود: منابع متنوع غذائي اعم از سبزيجات ، ميوه ها ، لبنيات و غلات كامل وساير موارد ، خصوصيات و مكانيزمهائي براي اثر بخشي دارند كه از كنار آن به سادگي نمي توان گذشت ، مانند رنگ قرمز در آن و يا داشتن فيبر و ... كه به آن خاصيت آنتي اكسيداني ، ضد ميكربي ، ضد ويروسي و ... مي دهد و حتي عرضه تجاري آن را سودبخش مي نمايد كه اين خصوصيت سود بخشي و رويكردهاي تجاري صرف مي تواند چالشي براي اين ميكرو ارگانيسمهاي مفيد و منافع سلامت بخش ان براي مصرف كنندگان به حساب آيد و آگاهي بخشي در اين زمينه و در جهت حمايت از مصرف كننده و در راستاي حفظ سلامت آنان يك وظيف ارزيابي مي شود.
استاد گروه آموزشي علوم و صنايع غذائي دانشكده كشاورزي دانشگاه فردوسي مشهد اظهار داشت : امروزه متاسفانه در محصولات پروبيوتيك داخلي ، سويه هاي ميكرو ارگانيسم هائي كه از روده موجود زنده ( محتويات دفعي ) جدا و ايزوله مي شود منشاء وارداتي داشته و با عادات غذائي مردم ما سازگار نيست! مضاف بر آن ضوابط و مقرراتي كه در مورد پروبيوتيكها نوشته مي شود از استحكام كافي برخوردار نيست به نحوي كه مثلا براي اخذ مجوزتوليد و عرضه محصولات پروبيوتيك ، مشخص شدن كشور مبداء و خارجي و درج عنوان شركت توليد كننده كفايت مي كند حال آنكه ، بايد پرسيده شود كه : اين ميكرو ارگانيسم از چه جنس و سويه اي است ؟ و آيا با رژيم غذائي مردم كشور ما سازگاري دارد يا خير ؟ اما فقط گواهي كشور مبداء براي مقامات بهداشتي و صادر كننده كافي است و صاحبان صنايع مجازند تا از هر سويه اي كه وارد كرده اند استفاده كنند !! و اثر بخشي ان ملاك نيست و اين يك چالش مهم است .
دكتر محمد باقر حبيبي در بخش ديگر از سخنراني خود ابراز داشت : همواره روي برچسب محصولات غذائي در كشور ما ، كه خود قصه و داستان ديگري بايد داشته باشد كليات ذكر مي شود و سويه ها و اثر بخشي چند گانه سويه ها به دست غفلت سپرده مي شود ، چالش عمده در اين زمينه قوانين و مقررات است كه برچسب گذاري و فرمولاسيون و مصرف كننده را ناديده ميگيرد ، ادعاي اضافه كردن تركيبات متفاوت به مواد غذائي كافي نيست . اينكه آيا آن محصول قابليت بيولوژيكي داشته باشد مهمتر است ، صاحبان صنايع كه نقش پررنگي در نوشتن مقررات داشته اند نمي توانند همزمان راسا به بازاريابي مبادرت نمايند چون يكي از الزامات بازاريابي استفاده از برچسب استاندارد با محتويات و اظهارات شفاف و مشتري مدارانه است.
وی ادامه داد : در تنظيم قوانين ، محققين و اساتيد صنايع غذائي به بازي گرفته نمي شوند و كساني ميان دار هستند كه بيشتر به ارزش افزوده مي انديشند، لذا احساس مي شود كه اين قوانين نياز به بازنويسي اساسي دارد ، نبايد دست صنعت براي برچسب نويسي باز باشد ، آگاهي هاي روي برچسب بايد شامل خواص سلامت بخش عمومي در تقويت سيستم ايمني يا كاهش مثلا كلسترول و غيره باشد ، اما اطلاعات مبالغه آميز جاي آن را گرفته است و هيچ ادعائي به صورت تكنيكي اثبات نمي شود و مصرف كننده مغبون اين ماجراست و با ذكر مثالي ادامه داد : امروزه ادعاي افزودن سبوس به نان گمرا ه كننده است ، چه در نان و چه در محصولات ديگر ، هيچ ضمانتي براي اين ادعا وجود ندارد ، صرف اضافه كردن سبوس كافي نيست ، اين وقتي مي تواند صحت داشته باشد كه سبوس اصطلاحا تيمار ببيند و پروسه فرمولاسيون خود را طي كند و مثلا فيتيك اسيد كه به عنوان يك تركيب ضد تغذيه اي شناخته مي شود، (چون با تشكيل كمپلكس با املاح معدني مانند روي، كلسيم، منيزيوم و آهن آنها را به صورت نامحلول در آورده و دسترسي زيستي بدن به آنها را كاهش مي دهد) و از سوئي مي تواند خواص مفيد داشته باشد به حالت متعادل درآيد.(اسيد فيتيك جذب آهن ، روي و كلسيوم را مختل كرده و ممكن است سبب كمبود مواد معدني گردد ، بنابر اين اغلب به آن به عنوان يك ضد مواد مغذي مينگرند ف با اين حال داستان كمي پيچيده تر از آن است زيرا اسيد فيتيك همچنين داراي تعدادي از خواص درماني است ).
به گفته ايشان : پزشكان ، داروسازان ، و دامپزشكان به تنهائي نمي توانند در تدوين مقررات و قوانين نقش داشته باشند ، آنان حداكثر دو واحد درسي تغذيه را گذارانده اند ، در كنار ايشان ، متخصصان تغذيه و صنايع غذائي مي توانند ايفاگر نقشي مفيد باشند.
استاد گروه آموزشي علوم و صنايع غذائي دانشكده كشاورزي دانشگاه فردوسي مشهد در بخش پاياني سخنان خود گفت : پيام مثبت غذاهاي فراسودمند ( پروبيوتيك ) تعادل در مصرف مواد غذائي است و نه حذف آن ، غذاهاي فراسودمند معجزه نمي كنند بلكه عادات غذائي خوب مي توانند معجزه بيافرينند ، اگر چه كه پروبيوتيك ها اثرات خود را دارند .
وي افزود : رژيم غذائي فقط يك پايه از چهار پايه سبك زندگي سالم است و عدم اعتياد ، كنترل استرس و فعاليت فيزيكي پايه هاي اساسي ديگر آن است كه در كنار سبك زندگي سالم و غذاهاي فراسودمند مي توانند سلامتي را به ارمغان آورند. ضمن آنكه رعايت جانب احتياط حتي در مصرف غذاهاي سودمند الزامي است ( مثلا ميزان مصرف بالاي شير غني شده و جذب ويتامين D بيش از ميزان مورد نياز باعث انباشت آن در بدن و ايجاد تركيبات سمي مي شود ).
به گفته اين استاد دانشگاه : آنچنانكه در گفته هاي ديگران آمده : قرن 20 قرن انتي بيوتيك ها و قرن 21 قرن پروبيوتيك ها دانسته شده است.
شايان ذكر است كه پروبيوتيك ها علاوه بر كمك به گوارش مولكولهاي پيچيده، تركيباتي مانند ويتامينها و آنتي بيوتيكهاي مختلف را توليد كرده كه براي بدن مفيد است. منبع باكتري هاي پروبيوتيك لبنيات و ميوه ها هستند.
